Müstafi Sayılma (Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılma)

1. Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılma Nedir?

Devlet memurluğundan çekilmiş sayılma, devlet memurunun açıkça istifa etme iradesini beyan etmeksizin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda belirtilen belirli hallerden birinin gerçekleşmesi durumunda istifa etmiş sayılmasıdır. Bu durum, memurluğu sona erdiren nedenlerden biri olup, memurun isteği ve rızasına bakılmaksızın meydana gelir. İstifadan (olağan çekilme) farklı olarak, çekilmiş sayılma durumunda yazılı müracaat şartı aranmaz.

2. Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılmayı Gerektiren Durumlar

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 94. maddesi ve diğer ilgili hükümlerinde, devlet memurluğundan çekilmiş sayılma halleri düzenlenmiştir. Bu haller şunlardır:

• Geçerli Bir Mazereti Olmaksızın ve Kesintisiz Şekilde Görevde 10 Gün Devamsızlık Yapılması:
• Bir memurun, izinsiz veya kurumunca kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın, görevine kesintisiz olarak 10 gün boyunca gelmemesi durumunda çekilmiş sayılır. Bu 10 günlük sürenin hesabında hafta sonu tatilleri ile ulusal, milli ve resmi bayram günleri de dikkate alınır. Eğer 10. gün tatile rastlarsa, bu tatilden sonraki ilk mesai günü 10. gün olarak kabul edilir.
• Alıntı: “Mezuniyetsiz veya kurumlarınca kabul edilen mazereti olmaksızın görevin terk edilmesi ve bu terkin kesintisiz 10 gün devam etmesi halinde, yazılı müracaat şartı aranmaksızın, çekilme isteğinde bulunulmuş sayılır.” (657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 94)
• Aylıksız (Ücretsiz) İzin Süresinin Ardından 10 Gün İçinde İşe Başlanmaması:
• Memurlara tanınan aylıksız izin süresinin bitiminden veya mazeret sebebinin ortadan kalkmasını izleyen 10 gün içinde göreve dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılır.
• Alıntı: “Aylıksız izin süresinin bitiminden önce mazereti gerektiren sebebin ortadan kalkması hâlinde, on gün içinde göreve dönülmesi zorunludur. Aylıksız izin süresinin bitiminde veya mazeret sebebinin kalkmasını izleyen on gün içinde görevine dönmeyenler, memuriyetten çekilmiş sayılır.” (657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 108/F)
• Yurt Dışına Gönderilen Memurun İzin Süresinin Bitiminde Göreve Başlamaması:
• Bilgilerini artırmak, yetiştirilmek, eğitilmek veya staj yapmak üzere yurt dışına gönderilen memurlar, izin sürelerinin bitiminde yol süresi hariç 15 gün içinde görevlerine dönmeleri gerekir. Aksi takdirde, 10 günlük ek bir bekleme süresi tanınmaksızın, derhal memuriyetten çekilmiş sayılırlar.
• Alıntı: “DMK m. 79 hükmünde; hüküm doğrultusunda yurt dışına gönderilen memurların, izinlerinin bitimine müteakip yol süresi hariç on beş gün içerisinde görevlerine dönmeleri gerektiği aksi takdirde sürelerinin bitiminde devlet memurluğundan çekilmiş sayılacakları düzenlenmiştir.”
• Aynı Veya Başka Yerde Göreve Atanan Memurun Süresinde Görevine Başlamaması:
• İlk defa veya yeniden bir göreve atananlardan, belge ile ispatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın 62. maddedeki süre içinde işe başlamayanların atanmaları iptal edilir ve bunlar 1 yıl süreyle Devlet memuru olarak istihdam edilemezler.
• Başka bir yerdeki göreve atananlardan, 62. maddedeki süre içinde hareket ederek belli yol süresi sonunda yeni görevlerine başlamayanlara, eski görevlerinden ayrılış ve yeni görevlerine başlayış tarihleri arasında aylık verilmemek şartı ile 10 günlük bir süre daha verilebilir. Bu süre sonunda da zorlayıcı sebepler olmaksızın işe başlamayanlar memuriyetten çekilmiş sayılırlar.
• Alıntı: “Başka yerdeki bir göreve atananlardan 62 nci maddedeki süre içinde hareket ederek belli yol süresi sonunda yeni görevlerine başlamıyanlara, eski görevlerinden ayrılış ve yeni görevlerine başlayış tarihleri arasında aylık verilmemek şartı ile 10 günlük bir süre daha verilebilir. Belge ile isbatı mümkün zorlayıcı sebepler olmaksızın bu süre sonunda da yeni görevlerinde işe başlamıyanlar memuriyetten çekilmiş sayılırlar.” (657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Madde 63)
• Silah Altına Alınan ve Göreve Dönmeyen Memurlar:
• Hazırda eğitim ve manevra amacıyla veya seferde muvazzaflık hizmeti dışında silah altına alınan memurlardan, terhislerinden sonra süresi içinde göreve başlamayanlar çekilmiş sayılırlar.
• Muvazzaf askerlik hizmetini tamamlayıp memuriyete dönmek isteyenlerden, terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde kurumlarına başvurmayanlar görevlerinden çekilmiş sayılırlar.
• Kadrosu Kaldırılmış Olan ve Atandığı Göreve Başlamayan Memurlar:
• Kadrosu kaldırılmış olan memurların, kendi kurumlarında veya başka kurumlarda eski sınıflardaki derecelerine eşit bir göreve atanmaları halinde, atandıkları göreve, tespit edilen süreler içinde başlamazlarsa memurluktan çekilmiş sayılırlar.

3. Müstafi İşleminin Yapılmasının Koşulları

Müstafi işlemi için, yukarıda belirtilen durumların yanı sıra, devamsızlığın geçerli bir mazeret olmaksızın ve kesintisiz olması gerekmektedir. Memurun bir hastalık veya mücbir sebep nedeniyle göreve gelememesi halinde, mazeretini kuruma bildirmesi durumunda çekilmiş sayılma işlemi hukuka aykırı olacaktır.

4. Olağanüstü Yönetim Hallerinde Çekilme

Olağanüstü hal, seferberlik ve savaş hallerinde veya genel hayata müessir afetlere uğrayan yerlerdeki Devlet memurları, çekilme istekleri kabul edilmedikçe veya yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevlerini bırakamazlar. Olağan durumlardaki bir aylık bekleme süresi bu hallerde geçerli değildir. Bu kurallara uymadan görevden ayrılanlar, bir daha hiçbir suretle devlet memurluğuna atanamazlar.

5. Olağan Çekilme (İstifa) ile Çekilmiş Sayılma Arasındaki Farklar

ÖzellikOlağan Çekilme (İstifa)       Çekilmiş Sayılma (Müstafi Sayılma)

İrade Beyanı: Memurun yazılı başvuru ile açıkça çekilme isteğinde bulunması.Memurun açık bir istifa iradesi olmaksızın belirli hallerin gerçekleşmesi.
Yazılı Başvuru: Gerekli.Gerekli değil.
Bekleme Süresi: Çekilme isteğinin kabulü veya yerine atanacak birinin gelmesi beklenir (en fazla 1 ay).Belirli durumlar hariç, genellikle 10 günlük devamsızlık süresi beklenir.
Yeniden Atanma: En az 6 ay geçmeden geri dönemezler (olağanüstü haller hariç).En az 1 yıl geçmeden geri dönemezler (olağanüstü haller hariç).
Nitelik: Memurun kendi iradesiyle memurluk statüsünden çıkmasıdır.Yasal nedenlerle idarenin yaptığı bir işlemdir; örtülü bir çekilme iradesi kabul edilir.

6. Çekilmiş Sayılmanın Sonuçları

• Devlet memurluğundan çekilmiş sayılan devlet memurunun görevi, çekilmiş sayıldığı gün itibarıyla sona erer.
• DMK m. 97 hükmüne göre, çekilmiş sayılan memur, bir yıl geçmeden tekrar devlet memurluğuna alınamaz.
• Çekilmiş sayılan memurun mali ve cezai sorumlulukları saklı tutulmuştur. Kamu zararı oluşması durumunda memur sorumlu tutulabilir.

7. Memuriyete Geri Dönüş

Devlet memurluğundan çekilen veya çekilmiş sayılan devlet memurlarının yeniden atanmaları DMK m. 97 hükmünde düzenlenmiştir.

• Bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlar, bir yıl geçmeden memurluğa dönemezler.
• Memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden (olağan çekilme) ise altı ay geçmeden tekrar atanamazlar.
• İki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden veya bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya 71 inci madde hükümlerine uyulmak suretiyle diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler.
• Olağanüstü hal, sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde veya genel hayatı etkileyen afetlere uğrayan yerlerde, yerine atanacaklar gelip işe başlamadan görevinden ayrılanlar hiçbir surette Devlet memurluğuna alınamazlar.

8. Çekilmiş Sayılma Bir Disiplin Cezası mıdır?

Hayır, çekilmiş sayılma bir disiplin cezası değildir. Kanun’da özürsüz ve kesintisiz 3-9 gün göreve gelmemek kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren bir fiil olarak sayılmıştır. Ancak 10 gün kesintisiz devamsızlık halinde ilgili, memuriyetini kendi iradesiyle sonlandırmış kabul edilerek idari bir tasarrufta bulunulur. Bu durumda, memurun görevden kendi isteği ile ayrılması olarak değerlendirildiğinden, 10. günden sonraki devamsızlıklar için disiplin cezası söz konusu olmaz.

• Alıntı: “Çekilmiş sayılma bir disiplin cezası değil, kişinin kendi isteği ile memuriyetini sonlandırmasıdır. Devlet memurlarının 10 güne kadar olan devamsızlıkları disipline konu bir suç olarak değerlendirilirken, 10 gün devamsızlık halinde ilgilinin memuriyetini kendi iradesiyle sonlandırmış olduğu kabul edilerek idari bir tasarrufta bulunulmaktadır.” (Danıştay 8. Daire, 11.04.2012 tarihli ve 2008/8930 Esas, 2012/1651 Karar Sayılı İlam)

9. Müstafi Sayılma İşleminin İptali Davası

Müstafi sayılma işlemi bir idari işlem olduğundan, bu işleme karşı idari işlemin iptali davası açılabilir.

• Dava Açma Süresi: Devlet memuruna müstafi sayıldığı tebliğ edildikten sonra 60 gün içinde iptal davasının açılması gerekmektedir.
• Görevli Mahkeme: İdare mahkemeleri görevlidir.
• Yetkili Mahkeme: Devlet memurunun son görev yaptığı yer mahkemesidir.

10. Devlet Hizmeti Yükümlülüğü (DHY) ve Müstafi Kalmak

Devlet Hizmet Yükümlülüğü kapsamında atanan ancak göreve başlamayan kişiler de müstafi sayılırlar. Atamanın yapılması halinde göreve gitmemek yeterlidir. Bu durumda, ataması iptal edilir ve kişi 1 yıl süreyle devlet memuru olarak istihdam edilemez. DHY göreve başlama süresi, aynı ikamet yerinde olanlar için bir iş günü, farklı ikamet yerlerine atananlar için onbeş gündür. Mazeret bildirilmesi ve ispat edilmesi halinde göreve başlama en fazla iki ay uzatılabilir.

Bu bilgilendirme, Devlet Memurluğundan Çekilmiş Sayılma konusundaki temel prensipleri ve en önemli detayları özetlemektedir. Her somut olayın kendi özel koşulları dikkate alınarak değerlendirilmesi ve gerektiğinde uzman hukuki destek alınması tavsiye edilir.